PAX Vredeswijzer

BIJ1 is geen voorstander van investeringen in defensie. Wel zien we graag dat deze middelen ingezet worden voor diplomatie, vredeswerk, en ontwikkelingssamenwerking.

GroenLinks-PvdA vindt het noodzakelijk om te investeren in de krijgsmacht voor onze veiligheid en het versterken van de internationale rechtsorde. Daarnaast zijn diplomatie en ontwikkelingssamenwerking nodig om vrede duurzaam te maken, conflicten te voorkomen of te beëindigen.

De investeringen in Defensie doen wij omdat we daarmee beter uitgerust zijn om de internationale rechtsorde te beschermen en de dreigingen het hoofd te bieden. Op nationaal en Europees niveau. Dit doen we tegelijkertijd met inzet op onze diplomatieke kracht van Nederland en het verder versterken van ontwikkelingssamenwerking.

Volt vindt investeringen in defensie en in buitenlandse betrekkingen even belangrijk.

–

Volgens de SGP is de krijgsmacht ons belangrijkste instrument voor vrede; namelijk om die vrede te bewaren en verdedigen. Vanwege dit ‘existentiële’ belang moet voor een budgettaire ondergrens voor onze defensie bij hoge uitzondering wettelijk worden vastgelegd. Daarnaast blijft ruimhartige financiering, hoewel zonder wettelijke norm, nodig voor diplomatie en ontwikkelingssamenwerking. Voor, tijdens en na een oorlog- of conflictsituatie moet immers ook aan diplomatieke oplossingen gewerkt worden, en ontwikkelingssamenwerking kan bijdragen aan stabiliteit en welvaart waarvan ook de allerarmsten profiteren.

Het is kortzichtig om uitsluitend in te zetten op bewapening. Oorlogen worden uiteindelijk aan tafel beslecht, niet op het slagveld.

Het CDA wil fors investeren in Defensie. Als betrouwbare bondgenoot leggen we de NAVO-norm van 2% als bodem in de wet vast. Hoewel de prioriteit ligt bij de verdediging van het eigen en bondgenootschappelijk grondgebied, blijft het ook van belang om deel te namen aan vredes- en stabilisatiemissies en te investeren in geïntegreerd buitenlands beleid. We streven ernaar om de investeringen in ontwikkelingssamenwerking weer naar het niveau van 0,7% van het BNI te brengen.

In de relaties met ontwikkelingslanden heeft Nederland de afgelopen decennia foute keuzes gemaakt. Het staat iedere Nederlander, die begaan is met het lot van mensen in andere landen, vanzelfsprekend vrij om geld over te maken naar bepaalde organisaties; of om daar zelf heen te gaan en aldaar te helpen met het verbeteren van bepaalde omstandigheden. Dat is echter geen taak voor de regering. De Nederlandse regering heeft het eigen land tot beleidsterrein.

We zijn in beginsel tegen gevechtsmissies. Militair ingrijpen is zelden een oplossing en leidt tot vicieuze cirkels van conflict. De oorzaken van spanningen en conflicten moeten worden onderzocht en de voedingsbodems voor geweld en conflict moeten worden aangepakt in plaats van louter te reageren op geweld. In dat beleid passen opbouwmissies in het kader van ontwikkelingssamenwerking beter dan militaire missies. Nederland investeert ook in vreedzame democratische instrumenten zoals diplomatie, kennisdeling, advies, training, het maatschappelijk middenveld en internationale interactie tussen burgers. We vinden het erg belangrijk dat budgetten voor defensie en ontwikkelingssamenwerking gescheiden blijven, en stemmen hierom niet voor deze stelling.

–

Volt gelooft dat de Russische invasie van Oekraïne gestopt moet worden, en wil daarom dat er onvoorwaardelijk materieel naar Oekraïne verstuurd wordt. Vrede op ons continent kan alleen gegarandeerd worden als de Russische invasie verslagen wordt.

Rusland is een illegale oorlog begonnen, en Oekraïne heeft het recht zichzelf te verdedigen. Oekraïne vecht niet alleen voor haar eigen veiligheid, maar ook voor onze vrijheid. Daarom vindt GroenLinks-PvdA dat we Oekraïne behalve humanitair en financieel ook militair moeten blijven bijstaan.

Wij moeten Oekraine militair steunen omdat de Russische agressie in Oekraine, en potentieel elders in Europa niet beloond mag worden. Wapenleveranties zijn een signaal richting Rusland, en daarmee ook alle andere landen die de territoriale integriteit van hun buurland willen aantasten, dat wij ons daartegen zullen verzetten.

Nederland levert een actieve bijdrage aan de ondersteuning van Oekraïne tegen de Russische agressie. Met wapensystemen, zoals tanks en F-16’s, met munitie en voorraden, met onderhoud en met trainingen voor Oekraïense militairen. Het is onze morele plicht om Oekraïne te blijven steunen in hun strijd voor vrijheid. We moeten goed kijken naar wat Oekraïne nodig heeft, en wat Nederland kan bieden. Steun mag niet teveel ten koste gaan van de gereedheid en inzet van onze eigen krijgsmacht.

We veroordelen de ongekende Russische agressie tegen Oekraïne. Cruciaal is dat de agressie van de Russische staat, die gepaard gaat met oorlogsmisdaden, een halt wordt toegeroepen. We steunen de levering van wapens zodat Oekraïne zichzelf kan verdedigen. Verboden wapens, zoals clusterbommen, worden niet geleverd. In Europees en internationaal verband maakt Nederland zich sterk voor grotere druk op Moskou met sancties om de agressieoorlog sneller te beëindigen.

De Russische oorlog in Oekraïne vereist een krachtige tegenreactie. Denk aan gerichte sancties tegen Rusland, en langdurige economische en militaire steun aan Oekraïne. Daarbij is tegelijk alertheid nodig met het oog op diplomatieke kansen voor de-escalatie, zonder de legitieme belangen van Oekraïne te schenden. Bij militaire steun blijft het belangrijk om de eigen slagkracht op peil te houden. De oorlog toont opnieuw hoe cruciaal het is dat de NAVO haar afschrikking aan de Europese oostgrenzen verder versterkt. De SGP is voor samenwerking vanuit de EU en de NAVO met Oekraïne, maar vindt toetreding van Oekraïne geen noodzakelijke of verstandige route.

We steunen Oekraïne, maar niet tegen elke prijs. Wapenleveringen die aantoonbaar tot escalatie leiden, steunen we niet.

BIJ1 steunt Oekraïne in haar verzet tegen de Russische invasie en pleit voor ruimhartige humanitaire hulp en diplomatieke steun. We verzetten ons wel vanuit ons pacifisme tegen wapenleveranties.

FVD wil dat de verschrikkelijke oorlog in Oekraïne zo snel mogelijk tot een einde komt. Westerse wapenleveranties prolongeren het conflict onnodig, en moeten daarom zo snel mogelijk gestopt worden.

Nederland ondertekent het VN-verdrag voor een verbod op kernwapens. Aanwezige kernwapens worden op korte termijn uit Nederland verwijderd. Nederland werkt samen met andere landen aan een universeel verbod op het gebruik van kernwapens.

BIJ1 zet zich in voor een kernwapenvrije wereld en ziet Nederland graag als voorloper.

Kernwapens moeten de wereld uit, om te beginnen uit Nederland.

GroenLinks-PvdA zet zich in voor een kernwapenvrije wereld, dat betekent dat ook Nederland kernwapenvrij wordt. Verdediging en afschrikking door de NAVO zijn cruciaal, maar we willen dat Nederland met gelijkgezinde landen onderhandelingen start over kernwapenbeheersing en een nieuwe Europese veiligheidsstructuur, waarin de rol van kernwapens gefaseerd wordt beëindigd.

Volt wil dat het non-proliferatieverdrag gehandhaafd wordt en dat kernwapens ontmanteld worden.

FVD gelooft dat nieuwe atoombommen, door hun grotere flexibiliteit (multi-inzetbaar met diverse bommenwerpers) en lagere explosiviteit, de drempel naar een kernoorlog verlagen. Het plaatsen van nieuwe kernwapens kan mogelijk ook leiden tot een nucleaire wapenwedloop in Europa. Daarom is het verstandig om geen nieuwe wapens te accepteren en Amerika te verzoeken hun overige kernwapens terug te nemen.

D66 is voorstander van een kernwapenvrije wereld. Internationaal moeten we afspraken maken over het uitfaseren van kernwapens. We zijn daarbij tegenstander van eenzijdig terugtrekken. Als we kernwapens terugsturen willen we dat alleen in een bredere ontwapening van o.a. ook Rusland en China. Zolang ze er nog wel, en nog in Nederland zijn, is het van belang dat we daar transparant over zijn.

Het is officieel onbekend of er kernwapens aanwezig zijn in Nederland, en zo ja welke, hoeveel en waar. Het CDA is voorstander van meer transparantie over eventueel in Nederland aanwezige kernwapens. Het CDA is voor een ‘Global Zero’: een wereld zonder kernwapens. Echter, zolang ze er zijn, en landen als Rusland, Noord-Korea en China erover beschikken, is de NAVO ook een nucleair bondgenootschap. Het CDA is tegen eenzijdige ontwapening en voorstander van de Nederlandse kernwapentaak met de F-35.

–

Nucleaire proliferatie is een van de grote problemen van onze tijd. Ons land moet internationale afspraken bevorderen over het verminderen van het aantal kernwapens. Ook betere beveiliging van en toezicht op kernwapens is nodig. Eenzijdige ontwapening, zoals de stelling nastreeft, kan echter contraproductief, en dus zelfs gevaarlijk zijn. Dat is onwenselijk.

Er komt een einde aan de militaire samenwerking met de Israëlische staat, inclusief wapenhandel. We komen op voor het maatschappelijk middenveld in Israël en Palestina dat nu door de Israëlische regering onder druk staat. Nederland oefent druk uit op de Israëlische regering om te stoppen met de bezetting en annexatie van Palestijns gebied, met het apartheidsregime én de grove schendingen van mensenrechten en het internationaal recht. Nederland voegt zich bij de 138 VN-lidstaten die Palestina hebben erkend. De Nederlandse ambassade gaat niet naar Jeruzalem verhuizen.

Deze samenwerking maakt Nederland medeplichtig aan de oorlogsmisdaden die het Israëlische leger begaat.

BIJ1 verzet zich tegen het apartheidsregime in Israël en pleit voor een einde aan de koloniale bezetting van Palestina.

Er kan geen sprake zijn van het leveren van (onderdelen van) wapens die worden ingezet in Gaza en de West Bank omdat er sterke aanwijzingen zijn van het schending van het internationaal humanitair recht. De levering van F-35 onderdelen is onlangs aan het licht gekomen, de Kamer was niet geïnformeerd. Deze leveringen moeten direct stoppen.

We hebben op dit moment geen inhoudelijke militaire samenwerking met Israël.

Nederland en Nederlanders hebben geen directe belangen bij het conflict in en rondom Israël, dus wij zien geen directe reden voor innige samenwerking. Echter kan de militaire samenwerking Nederland op momenten goed uitkomen op het geopolitieke speelveld, dus lijkt het ons onverstandig om de militaire banden totaal te verbreken.

Volt is voor een sterk en onafhankelijk Europa, met een eigen Europese krijgsmacht. Dat betekent dat wij zo onafhankelijk mogelijk moeten zijn van de VS en innovatieve partners nodig hebben voor de ontwikkeling van defensiesystemen. Daarom is samenwerking met Israëlische defensie belangrijk.

Israël is een bevriend, democratisch land. Het CDA is voorstander van militaire samenwerking met Israël binnen de internationaal erkende grenzen van voor 1967. Samenwerking met Israël mag nooit de bezetting van Palestijnse gebieden faciliteren of versterken.

–

Op 7 oktober werd Israël slachtoffer van gruwelijke aanval van terreur door Hamas. Israël heeft het recht en de plicht zich daartegen te verdedigen. De SGP vindt dat de militaire samenwerking met Israël in dat kader versterkt moet worden. Ook nu zien we dat juist Israël onder vuur ligt vanuit de internationale gemeenschap. Dat is onterecht en onrechtvaardig.

GroenLinks-PvdA is van mening dat als er slachtoffers vallen bij Nederlandse bombardementen zoals bij Hawija het geval was, er individuele herstelbetalingen gedaan moeten worden om het leed zo veel mogelijk te verzachten. En we kijken naar mogelijkheden om hier een apart budget voor te maken.

De SP heeft zich hier altijd hard voor gemaakt.

Nederland wordt, zowel naar de Tweede Kamer als de Nederlandse bevolking, transparant over eigen betrokkenheid bij burgerslachtoffers. Aan slachtoffers en nabestaanden wordt altijd individuele compensatie uitgekeerd, waarvoor een burgerslachtofferfonds wordt ingesteld.

Nederland dient slachtoffers van imperialistische oorlogsvoering ruimhartig te compenseren en zich in te zetten voor het herstel van militaire en economische verwoesting.

Volt wil dat mensenrechten vooraan komen te staan bij het buitenlandbeleid van Nederland en de EU als een geheel. Als er door militaire acties onschuldige burgerslachtoffers vallen zal er dus zorg gedragen moeten worden voor de slachtoffers en nabestaanden.

–

De krijgsmacht opereert binnen de grenzen van het humanitair oorlogsrecht en doet er van alles aan om burgerslachtoffers te voorkomen. Er zijn lessen getrokken uit het optreden in de anti-ISIS coalitie. Bij een legitieme krijgshandeling onder het humanitair oorlogsrecht is Nederland wel verantwoordelijk, maar niet aansprakelijk voor de gevolgen van een wapeninzet. In het geval van Hawija was er sprake van een ISIS-bommenfabriek, een duidelijk legitiem doel. Om deze reden is er in beginsel geen aanleiding voor het uitkeren van juridisch onverschuldigde vergoedingen op individueel niveau. Daarom is gekozen voor het, op vrijwillige basis, compenseren van de getroffen gemeenschap.

De wenselijkheid en de noodzaak van compensatie is in veel gevallen afhankelijk van de casus. In de regel steunen wij compensatie daar waar het Nederlandse leger aantoonbaar fouten heeft gemaakt.

In uitzonderlijke gevallen kan Nederland bij legitieme wapeninzet vrijwillige individuele schadevergoeding in overweging nemen.

Het voorkomen van burgerslachtoffers en transparantie over burgerslachtoffers is onverminderd van belang. Nederland zet hier ook voluit op in. De droevige realiteit is wel dat in oorlogssituaties, zeker waar burgers bewust als schild worden ingezet zoals we zien in Gaza, burgerslachtoffers niet altijd volledig te voorkomen zijn. Het internationaal oorlogsrecht moet voor Nederland leidend zijn. Bij onbedoelde burgerslachtoffers kan compensatie bijdragen aan recht en herstel, maar de SGP vindt dat per geval beoordeeld moet worden in hoeverre dergelijke compensatie passend is en welke vorm dit zou moeten krijgen. Zo kan bijvoorbeeld ook gekozen worden voor collectieve herstelmaatregelen.

Op dit moment kunnen volledig autonome wapens zich niet in alle gevallen houden aan het internationaal humanitair recht, dus moeten deze worden verboden. GroenLinks-PvdA steunt de oproep van de VN secretaris-generaal om autonome wapens bij verdrag te verbieden. Nederland moet hier actief steun voor vergaren. Volledig autonome wapens kunnen wel worden ingezet voor niet-menselijke doelen zoals als afweergeschut.

BIJ1 maakt zich ernstige zorgen over dodelijke moderne oorlogstechnologieën zoals autonome wapens. Technologische innovaties dienen gebruikt te worden voor het verbeteren van mensenlevens, niet het voeren van verwoestende imperialistische oorlogen. Autonome wapens moeten verboden worden.

Het gebruik van volledig autonome wapens is immoreel en strijdig met het internationaal humanitair recht. Nederland en Europa nemen het voortouw in de ontwikkeling van een internationaal juridisch kader voor een verbod op volledig autonome wapens.

Volt wil dat er op internationaal niveau een verbod op de ontwikkeling, productie en gebruik van autonome wapens ontwikkeld wordt.

Er moet bovendien snel een verdrag komen met regels rond het gebruik van (semi) autonome wapens.

We zijn tegen het gebruik van volledig autonome wapensystemen waar geen mens bij betrokken is. Het gebruik hiervan wordt, net als bij kernwapens, internationaal in juridische en ethische kaders verboden

Autonome wapensystemen zijn slechts toelaatbaar als ze onder betekenisvolle menselijke controle staan. Menselijke controle is noodzakelijk om het oordeelsvermogen van de mens voor wapensystemen met autonome kenmerken te behouden, zodat deze conform het internationaal recht kunnen worden gebruikt. De dilemma’s rondom autonome wapensystemen moeten wat het CDA betreft vooraleerst geadresseerd worden binnen de NAVO. Het is van belang onderscheid te maken tussen autonome wapensystemen die wel conform het internationaal recht kunnen worden ontwikkeld en ingezet, zoals de Patriot en Goalkeeper, en autonome wapensystemen waarbij dat niet mogelijk is.

Iets zwaarwegends als het ontnemen van een mensenleven zou nooit overgelaten moeten worden aan een autonome machine of een algoritme.

–

Volledig autonome wapens worden verboden. Het is niet aan software en algoritmen om ‘de trekker over te halen’. Nederland moet dan ook het voortouw nemen bij het bepalen van internationaalrechtelijke kaders over zinvolle menselijke betrokkenheid bij inzet van (dodelijk) wapengeweld door bijvoorbeeld drones of cyberwapens. De mens moet in de zgn. ‘observeer-oriënteer-beslis-acteer’-cirkel blijven. Nederland levert geen wapens aan dictaturen en landen die het oorlogsrecht of de mensenrechten schenden

De SP pleit voor strenge toepassing van de criteria rond wapenexport.

De levering van wapens moet inderdaad gelinkt worden aan mensenrechten en de naleving ervan.

Het wapenexportbeleid wordt zo aangescherpt dat er vanuit Nederland en de EU geen wapens en wapensystemen geleverd worden aan repressieve en autoritaire staten die mensenrechten schenden. Nederland zet zich – ook binnen de EU – in voor naleving van verdragen tegen landmijnen en clustermunitie en voor wereldwijde regulering van de wapenhandel.

GroenLinks-PvdA is van mening dat Nederland een streng wapenexportbeleid moet voeren. Nederland moet zich inzetten om de ondertekening en ratificatie van de Arms Trade Treaty te bevorderen.

Volt wil dat Nederland en de EU als geheel geen deals meer sluiten met dictators. Bij het buitenlandbeleid van Nederland en de EU moeten mensenrechten vooraan staan.

BIJ1 verzet zich als pacifistische partij tegen het militair industrieel complex en alle wapenleveranties.

Nederland geeft geen vergunningen af voor de uitvoer van wapens, wanneer die bijdragen aan mensenrechtenschendingen, interne repressie, internationale agressie of instabiliteit. Wapenexport wordt getoetst op basis van acht criteria uit het Gemeenschappelijk Standpunt van de EU. Dat betekent niet dat elke mensenrechtenschending of instabiliteit leidt tot het afwijzen van een vergunning. Zo steunt Nederland Oekraïne met wapens, voorraden en militaire trainingen in zijn strijd om vrijheid tegen de Russische agressie.

–

De controle hierover en in oorlogen is moeilijk en in internationale betrekkingen schone handen houden is onmogelijk. Ook onze bondgenoten maken fouten en zijn soms noodgedwongen niet gelijkgezinde landen. Nederland handelt nu weinig in wapensystemen met andere landen maar mag dat wel doen. Bij schendingen van het oorlogsrecht en mensenrechten mag Nederland handelspartners aanspreken. Bij ernstige en grove schendingen zal Nederland echt moeten stoppen met leveren en handelen. In de praktijk blijkt controle over wat er met geëxporteerde wapens gebeurt moeilijk en weerbarstig.

Op het geopolitieke speelveld moet men soms interacteren of handelen met actoren die wij normaliter onsmakelijk zouden vinden. Dat is een onontkoombare realiteit.

Nederlandse financiers moeten verboden worden te investeren in wapenbedrijven.

De naam zegt het al: illegale wapens. Wat D66 betreft moeten de financiers worden ontmoedigd om op welke wijze dan ook betrokken te zijn bij de totstandkoming van illegale wapens. Financiering van illegale wapens moet wat ons betreft ook gesanctioneerd te worden.

Nederland moet zich inzetten voor een kernwapenvrije wereld. Ook heeft Nederland de Clustermunitie Conventie ondertekend en moet dit actief worden uitgedragen.

De SP heeft hiertoe voorstellen gedaan in de Tweede Kamer.

Nederland zet zich – ook binnen de EU – in voor naleving van verdragen tegen landmijnen en clustermunitie en voor wereldwijde regulering van de wapenhandel. In de EU werken we aan een universeel verbod op het gebruik van elke vorm van uranium in (conventionele) wapens en zetten we ons in voor een universeel verbod op kernwapens.

Volt ondersteunt wereldwijde ontwapeningsinspanningen.

Sommige wapens zijn vaak om humanitaire redenen verboden. Het is goed de inzet daarvan niet te financieren. Toch is het onderscheid tussen onwenselijke en ‘gangbare’ munitie en wapens niet altijd duidelijk. De SGP is voorstander van investeren in onze defensie-industrie, omdat vrede en veiligheid vragen om goede en effectieve wapens en munitie. Daarvan profiteert iedere Nederlandse burger.

–

In Nederland zijn directe en aantoonbare investeringen in producenten van clustermunitie verboden voor Nederlandse financiële instellingen. Echter, de scheidslijn tussen acceptabele en controversiële wapens is dun. Het wil nogal eens voorkomen dat defensiebedrijven zowel onderdelen van geaccepteerde wapensystemen produceren als van kernwapens of andere controversiële wapens. De investeringen in de Europese defensie-industrie zijn de afgelopen jaren afgenomen, terwijl de oorlog in Oekraïne grote tekorten blootlegt, vooral op het gebied van munitie. Het CDA roept banken, verzekeraars en pensioenfondsen daarom juist op te investeren in de defensie-industrie.

Hoewel Forum voor Democratie ook niet te spreken is over de internationale wapenindustrie, is het uiteindelijk aan financiers zelf om hier keuzes in te maken. Het imago van de industrie is in veel opzichten ontmoediging genoeg.

–

D66 staat niet per definitie afwijzend tegen afspraken met landen buiten de EU. Sterker nog, die zijn heel hard nodig. Maar dan wél op een manier die werkt. Dat betekent dat we geen afspraken maken als fundamentele mensenrechten niet worden gerespecteerd of zelfs bijdragen aan het schenden van deze rechten. We maken wel afspraken over bijvoorbeeld een Nederlandse bijdrage aan opvang in deze landen, tijdelijke arbeids- en studievisa en het terugnemen van uitgeprocedeerde asielzoekers.

Internationale verdragen zoals het Vluchtelingenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens vormen het uitgangspunt bij migratiebeleid. Nederland gaat niet akkoord met afspraken, zoals de Tunesië-deal, die hiermee strijdig zijn. Migratiedeals met derde landen zoals Turkije, Tunesië, Libië en Niger worden teruggedraaid. Nederland betaalt niet langer mee aan deze deals en zet zich in de EU actief in voor onmiddellijke opzegging van de deals. Er komen ook geen nieuwe migratiedeals.

BIJ1 maakt zich sterk voor een humaan migratiebeleid, een waar de mens centraal staat. Nederland dient migranten met open armen te ontvangen en niet mee te doen aan dodelijke en vrijheidsbeperkende migratiedeals.

De afspraken met Tunesië moeten van tafel. Deals waarbij asielzoekers worden weggestuurd om te creperen in de woestijn kunnen niet aan de orde zijn. Afspraken met landen kunnen alleen als vluchtelingen veilig zijn, hun mensenrechten worden gerespecteerd en zij een bestaan kunnen opbouwen.

Volt wil dat mensenrechten vooraan komen te staan bij het buitenlandbeleid van Nederland en de EU als een geheel.

Mensenrechten moeten altijd gerespecteerd worden.

De SGP vindt dat Nederland moet inzetten op migratiedeals om zo irreguliere migratie tegen te gaan en menswaardige opvang in de regio te realiseren. Uiteraard moet daarbij de mensenrechten worden gerespecteerd. In de Tunesiëdeal is afgesproken dat het land de mensenrechten zal eerbiedigen. De naleving daarvan zal moeten worden gehandhaafd, in plaats van de deal te beëindigen.

De migratieafspraken moeten juist bijdragen aan de bescherming van mensenrechten. Daarom moeten migratieafspraken zoals de deal met Tunesië wat het CDA betreft juist gebruikt worden om in te zetten op de bescherming van mensenrechten, ontwikkelingshulp en het bieden van perspectief om op deze manier migratie te voorkomen.

Migratieafspraken die de massamigratie inperken -en dus goed zijn voor Nederland en de Nederlandse bevolking- moeten op hun eigen merites beoordeeld worden. We sluiten geen landen uit. FVD heeft echter wel een voorkeur voor eigen grensbewaking, in plaats van deals met andere landen.

Daarom heeft ChristenUnie het initiatief genomen tot wetgeving op dit thema: het wetsvoorstel verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen.

Marktbelangen hebben te lang prioriteit gekregen boven de belangen van de mens. BIJ1 wil dat Nederland koploper wordt in maatschappelijk verantwoord ondernemen en internationale standaarden overtreft.

De SP heeft met andere partijen een wet ingediend om IMVO wettelijk te verankeren.

Volt wil idealiter op Europees niveau wetgeving schrijven zodat bedrijven maatschappelijk verantwoord gaan ondernemen, maar is er niet tegen om dit eerst vanuit Nederland te doen als er nog geen wetgeving op Europees niveau is.

Er komt bindende Nederlandse IMVO-wetgeving in lijn met internationale richtlijnen van de OESO en de Verenigde Naties. De wetgeving verplicht bedrijven om schending van mensenrechten (inclusief kinderrechten), milieuvervuiling, aantasting van dierenwelzijn en biodiversiteitsverlies in hun productieketens te identificeren, te voorkomen en aan te pakken. Er komen geen uitzonderingen voor bepaalde sectoren, zoals de financiële sector. Ook moeten bedrijven bijdragen aan herstel van schade. In de wetgeving komen extra verplichtingen voor bedrijven die actief zijn of zakenrelaties hebben in conflict-en hoogrisicogebieden. De IMVO-wetgeving zal ervoor zorgen dat Nederlandse bedrijven in het buitenland niet bijdragen aan landroof en andere vormen van landongelijkheid.

De verantwoordelijkheid van bedrijven houdt niet op bij de grens en als hun fabrieken schadelijke impact hebben op mensenrechten en/of kinderrechten moeten zij hier iets aan doen. Daarom heeft GroenLinks-PvdA samen met de CU, SP, D66 en VOLT een initiatiefwet ingediend om bedrijven hiertoe te verplichten.

Europese bedrijven die internationaal actief zijn, hebben een verantwoordelijkheid ten opzichte van mens en milieu. Lang is van hen gevraagd zich vrijwillig in te zetten om internationaal maatschappelijk verantwoord te ondernemen, maar dit is niet voldoende gebleken. Ook laat Europese wetgeving lang op zich wachten. Daarom is het zaak dat er zo snel mogelijk wetgeving komt die deze verantwoordelijkheid regelt en heeft D66 samen met andere partijen de Wet verantwoord en duurzaam internationaal ondernemen ingediend. We zorgen daarbij ook voor beleid waarmee (met name kleinere) bedrijven worden ondersteund in de uitvoering hiervan.

(Internationaal) maatschappelijk verantwoord ondernemen wordt verder gestimuleerd als een effectieve manier om hulp en handel te combineren. Op EU-niveau kunnen landen hun IMVO-beleid met elkaar stroomlijnen. Convenanten zijn wenselijk. Als deze echter aantoonbaar niet werken dan kan wetgeving overwogen worden. Die wetgeving moet effectief, uitvoerbaar en handhaafbaar zijn. Bedrijven hebben nu eenmaal een zorgplicht, als het gaat om het voorkomen van misstanden in hun productieketens. Bij wetgeving gaat rechtszekerheid en zorgvuldigheid echter wel voor snelheid. In dat licht kan Europese wetgeving kwalitatief wenselijker zijn dan Nederlandse wetgeving.

Het CDA is van mening dat het belangrijkste is dat er een IMVO-wet komt waarin rekening wordt gehouden met het gelijke speelveld. Tegelijkertijd bevorderen we ook dat onze eigen bedrijven eerlijk ondernemen in lage loonlanden, met respect voor mens en milieu. Daarom zetten we ons in voor bindende en vrijwillige maatregelen, in lijn met de internationaal erkende OESO-richtlijnen, om maatschappelijk verantwoord ondernemen de norm te maken.

FVD denkt dat Nederlandse bedrijven hier zelf prima keuzes in kunnen maken.